17. listopada 2023 r. to drugi dzień spotkania badaczy i społeczników w byłym obozie w Łambinowicach.

W tym dniu odbyła się czwarta edycja Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Miejsca po niemieckich obozach jenieckich w Polsce. Zapomniane czy odkrywane?”

Organizatorem konferencji było Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, a partnerem wydarzenia była Sieć „Liga Pamięci Jenieckiej”.

O ile Muzeum jest jednostką zasłużoną dla pamięci jenieckiej od wielu lat, o tyle ww. Sieć jest tworem nowym. Może więc kilka słów wyjaśnienia, czym jest konsorcjum Sieć „Liga Pamięci Jenieckiej”.

Liderem tego przedsięwzięcia jest Centralne Muzeum Jeńców Wojennych. Głównym celem Sieci „Liga Pamięci Jenieckiej” jest współpraca instytucji zajmujących się pamięcią jeniecką w zakresie upowszechniania wiedzy o historii jenieckiej i zagadnieniach pokrewnych. Cel ten jest i będzie realizowany w ramach programów badawczych, edukacyjnych, wystawienniczych, komemoratywnych i promocyjnych.

Organem decyzyjnym Sieci „Liga Pamięci Jenieckiej” jest Rada Konsorcjum, w skład której wchodzą uznani przedstawiciele świata nauki i praktyki:

dr hab. Adam Szpaderski, prof. Uniwersytetu SWPS: Wydział Nauk Społecznych w Warszawie, Uniwersytet SWPS – Przewodniczący Rady

dr Violetta Rezler-Wasielewska: Centralne Muzeum Jeńców Wojennych – Sekretarz Rady  oraz

Kinga Hartmann-Wóycicka: Fundacja Pamięć, Edukacja, Kultura

Dariusz Czerniawski: Fundacja Gross Born

Marek Łazarz: Muzeum Obozów Jenieckich

Irena Zmaczyńska: Centrum Kultury w Dobiegniewie – Muzeum Woldenberczyków

Mariusz Winiecki i dr Jan Daniluk: Polsko-Amerykańska Fundacja Upamiętnienia Obozów Jenieckich w Szubinie

 a także dr hab. Agnieszka Szczygielska, prof. ASzWoj: Wydział Zarządzania i Dowodzenia Akademii Sztuki Wojennej.

Wracając do programu konferencji, należyprzede wszystkim podkreślić  profesjonalność referentów i różnorodność tematyczną. Zaprezentowane zostały ciekawe i innowacyjne metody prac badawczo-archeologicznych, które m.in. pozwalają na podstawie alianckich wywiadowczych zdjęć lotniczych  byłych obozów z okresu wojny ustalić nieznane dotąd miejsca pochowków jenieckich. W ten sposób ustalono groby zbiorowe jeńców radzieckich oraz pojedyncze groby jeńców włoskich w Łambinowicach. Interesującym tematem są też badania genetyczne, które pozwalają na uszczegółowienie przyczyny śmierci jeńca.

W panelu, w którym wzięli udział członkowie Sieci, poruszone zostały również problemy związane z prowadzeniem podmiotów upamiętniających miejsca po byłych obozach jenieckich. Głównym niewątpliwie problemem jest ich finansowanie i ustalenie, kto i w jaki sposób jest za miejsca pamięci w tym zakresie odpowiedzialny. Ta sprawa, moim zdaniem, wymaga regulacji ustawowych.

Omawiano też przyczyny obojętności społecznej. Przez dziesięciolecia wiele z tych miejsc zostało zapomnianych, wręcz zniszczonych. A przecież w każdej polskiej rodzinie byli ojcowie bądź synowie, którzy w wojsku polskim w 1939 roku bronili ojczyzny. Tysiące z nich trafiło do niewoli jenieckiej. A jednak fakt ten został w poważnym stopniu wyparty z pamięci społecznej.

W tym dniu został mi wręczony medal Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”.

To dla mnie zaszczyt i dowód uznania dla mojej pracy.  Mogę ją wykonywać m.in. dzięki ogromnemu wsparciu zespołu saksońskiego stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen e.V. z siedzibą w Görlitz.

Konferencja stworzyła możliwość nawiązania nowych kontaktów, była źródłem inspiracji dla opracowywania kolejnych projektów i zadań.

I za to w imieniu Fundacji Pamięć, Edukacja, Kultura serdecznie jej organizatorom dziękuję!

Kinga Hartmann